2022 bütçesinde de ne engelliler ne de toplum düşünüldü

22 Eki 2022 bütçesinde de ne engelliler ne de toplum düşünüldü

2022 bütçesinin hem genel rakamlarına hem de kurumlara tahsis edilen rakamlara baktığımızda bütçenin faiz, rant ve silaha hizmet ettiğini açıkça görebiliyoruz. Üretime yönelik ciddi bir pay yoktur.

Milyonlarca engelli eğitim, sağlık, istihdam ve erişilebilirlik gibi yaşamsal haklara ulaşamazken; 1 trilyon 750 milyar 1957 milyon TL’lik 2022 bütçesinin sadece yüzde 1,6’sı engellilikle ilgili tahsis edilmiştir.

Bu yaklaşım engellilerin ve ailelerinin toplam nüfus içerisindeki varlığı ile orantılı olmadığı gibi var olan sorunlara da kalıcı ve yapısal çözümlerden uzaktır.

2022 yılı bütçesinin de tüm engellileri kapsayacak şekilde hakların uygulanmaya başlandığı ve engelliliğe ilişkin yaşamsal, sosyal, kültürel ve kurumsal engellerin azaltıldığı bir yıl olmadığını açıkça görüyoruz.

İstihdam Engellilerinde en can alıcı sorunlarından biridir

Ülkemizde genel işsizlik oranı, resmi rakamlara göre %13 dolayındadır. Oysa bu oran, çalışabilir engelliler arasında % 78’ler seviyesinde seyretmektedir.

2018 ve 2020 yıllarında yapılan EKPSS sınavından sonra yaklaşık olarak 200 bin engelli aday atanmayı ve bir iş bulmayı beklerken, engelliler için açılan 2005 kişilik kadro bizleri oldukça üzmüştür. Sadece kamuda yaklaşık 8.000 memur kontenjan açığı varken bunun dörtte biri kadar alım yapılması büyük haksızlıktır.

2021 EKPSS Yerleştirme Sonuçlarına göre 62 bin 311 kişi işe yerleşmek amacıyla tercih yapmış ancak sadece 1.961 kişi kamuda işe yerleşebilmiştir.

Bizler engelliler olarak derhal yasaların ve anayasanın tanıdığı istihdam hakkımızın gereği kamuda istihdam edilmek ve niteliklerimize uygun işlerde çalışmak istiyoruz.

Engel Aylıkları

Bilindiği üzere 2022 sayılı yasa kapsamında geliri olmayan, engellilere engelli aylıkları verilmektedir. Bu ödemeler ihtiyaç sahiplerine belli kurallar çerçevesinde temel bir hak olarak ödenmekte idi. Bu, 2013 yılına kadar temel bir hak kapsamında Emekli Sandığı bünyesinde memur maaşları katsayı hesabına göre düşük de olsa bir hak olarak görülmekteydi.

Ancak hükümet 2013 yılı şubat ayında yaptığı bir yasal değişikle engellilerin bu haklarını SGK kapsamından çıkararak kaymakamlıklar bünyesindeki Sosyal Dayanışma Vakıflarına devretti. Böylece engelli aylığı fiilen bir hak olmaktan çıkarılarak iktidarın keyfi uygulamalarına bırakıldı.   Bu,  engelliler açısından çok önemli nitel bir hak kaybı oldu.

Günümüz itibariyle 448.335 engelli birey (raporları % 40 – 69 ve 18 yaş altı engelli ailesi) 662,97 lira, 282.820 engelli birey (raporları %70 ve üzeri) 992 lira aylık almaktadır. Bu aylıklar günümüz şartlarında hiç bir şey ifade etmemektedir.

Engelli Bakım Hizmetleri

Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının idari kayıtlarında “Ağır Engelli” kişi sayısı 764 bin 271‘dir.  Bunlardan 520. 068 kişiye evde bakım hizmeti verilmektedir.

Evde engelliye bakım hizmetinin çoğunu engellilerin anneleri vermektedir. Bunun tam sayısını bilmiyoruz. Günümüz itibariyle evde engelli bakım aylığı 1.798 liradır.

         Evde bakım yapan aile fertlerinin mutlaka SGK şemsiyesi altına alınmasını, evde bakım hizmeti günlük 8 saatle sınırlı olmadığı için evde bakım aylığının en az bir buçuk asgari ücret seviyesine çıkarılmasını talep ediyoruz. Engelli aylıklarının ve evde bakım ücretlerinin belirlenmesinde ailenin değil engellinin kendi gelirinin dikkate alınmasını talep ediyoruz.

Engellilerde Eğitim durumu

Öncelikle eğitimde insan odaklı bir yaklaşım sağlanmalıdır.

2021 yılı Milli Eğitin Bakanlığı bütçesinin iç kurumsal dağılımına baktığımızda engellilerin eğitimiyle görevli Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğünün bütçesinin Bakanlık bütçesine oranı % 1 ler düzeyindedir.

Bu, engellilerin eğitiminin ne kadar ciddiye alındığının en açık göstergesidir.

Okul ve sınıflar erişilebilirlik mevzuatından uzak olduğu, müfredat içeriğinde ve sunumunda engelli esas alınmadığı için engelli öğrencilerin eğitiminde ciddi aksamalar yaşanmaktadır.

Özel eğitim okullarında, özel eğitim sınıflarında ve kaynaştırma eğitiminde okul, sınıf ve eğitimcilere kapsamlı bir şekilde engelli haklarına uyum programı uygulanmalıdır.

Engellilerde Sağlık

Engellilere ve tüm yurttaşlara kayıtsız şartsız ücretsiz sağlık hizmeti verilmesi en temel yaşam hakkıdır. Engelli sağlık raporları evrensel kurallar dahilinde tüm kurumlarda tartışmasız geçerli olacak şekilde düzenlenmelidir.

ÖTV siz Araç alma hakkının uygulanması

Engellilerin kendi ihtiyaçları için gereksinim duydukları araçları ÖTV siz alabilmeleri için bir plan dahilinde fiyat ya da başkaca sınırlamaların kaldırılmasını talep ediyoruz.

Erişebilirlik

Tüm yaşam alanlarının ve toplu taşım araçlarının artık daha fazla uzatılmadan evrensel standartlar çerçevesinde engellilerin yaşamlarına uyumlu hale getirilmesini acilen bekliyoruz.

Kadın Engellilerin Sorunları:

Türkiye Körler Federasyonun yaptığı bir araştırmaya göre:

Kadın engelliler yaşamlarını çok daha zor koşullarda sürdürüyorlar. Bu kapsamda kadın engellilerle ilgili bazı gerçeklere değinmek gerekir.

Engelli olmayan kadınların işsizlik oranı yüzde 16,3 iken çalışabilir engelli kadınlar arasında işsizlik oranı yüzde 32’ye yaklaşıyor. Engelli kadınların yüzde 34’ü eşlerinden, yüzde 16’sı babalarından, yüzde 13’ü annelerinden, yüzde 11’i ise çocuklarından şiddet görüyor.

Engelli kadınlara yönelik şiddetin yüzde 80’i ev içinde gerçekleşiyor.

Engelli kadınların yüzde 27,3’ü herhangi bir hakkının ihlal edildiğini kabul ediyor. Bu durumda olanların yüzde 80,8’i hak arama mekanizmalarını kullanamadığını söylüyor.

Engelli kadınların yüzde 43,9’u psikolojik desteğe ihtiyaç duyduğunu, bunların yüzde 93’ü psikolojik destek alamadığını belirtiyor.

Engelli kadınlarla ilgili ayrı ve özenli bir çalışma yapılması gerekmektedir.

KHK Mağduru Engelliler

20 Temmuz 2016 tarihinde ilan edilen ve 24 ay süren Olağanüstü Hal Uygulaması kapsamında çıkarılan 15 adet Kanun Hükmünde Kararname (KHK), engelliler için de ağır sorunları beraberinde getirmiştir.

OHAL KHK’ları ile ihraç edilen 140 binden fazla kamu çalışanı arasında 2000’den fazla engelli ve süreğen hastalığı olanlar bulunmaktadır.

İhraç edilen bu kişilerin, kendileri hakkında yapılan KHK işlemine karşı doğrudan yargı yoluna gitmeleri baştan engellenmiştir.

Birçoğunun dosyaları OHAL Komisyonunda yıllardır bekletilmektedir.

Bunca haksız gecikmeden sonra bile OHAL Komisyonu, hakkında karar verdiği kişilerin yüzde 88,4 üne ret kararı vermiştir.

Olağanüstü Hal Uygulaması Kapsamında Haksız Yere İhraç Edilen 2000’den Fazla Engelli Kamu Çalışanının Hakları Derhal İade Edilmelidir.

Son sözümüz:

Bizler engelliler olarak işçilerle, çiftçilerle, esnafla, gençlerle, kadınlarla, kamu çalışanlarıyla, işsiz bırakılanlarla kısaca halkımızın ezici çoğunluğuyla sorunlarımızın ve çözüm yollarının aynı olduğunun bilincindeyiz.

Halk için bir bütçe yapılması mücadelesinden başlayarak üzerimize düşeni hep birlikte yapmaya hazır olduğumuzu belirtmek isteriz.    22.10.2021

ENGELLİLER KONFEDERASYONU